Từ thời xa xưa, đã có câu nói “Nhà cao cửa rộng”. Đây là một quan niệm thẩm mỹ trong đời sống của người Việt. Nhà là nơi ở của cả 1 gia đình, dòng tộc thì phải cao ráo, khang trang. Cửa mặt tiền là phần chính và quan trọng nhất của ngôi nhà nên phải rộng để đón nhiều tài lộc vào. Vì thế dẫn đến sự ra đời của những cánh cửa bức bàn với những đặc trưng riêng biệt. Cửa bức bàn là một cấu kiện không thể thiếu trong kết cấu nhà gỗ đẹp. Chúng không chỉ có tác dụng che chắn mà còn thể hiện được đẳng cấp, vị thế của gia chủ.
> Xem thêm về các loại cửa gỗ tự nhiên khác:
1. Sơ lược về cửa bức bàn
Cửa bức bàn là một cái tên quá đỗi quen thuộc trong xây dựng nhà gỗ cổ truyền. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều người chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp mà vẫn chưa biết rõ về nó.
Khái niệm
Cửa bức bàn hay còn được gọi với cái tên cửa bích bàn. Xuất hiện phổ biến trong những công trình kiến trúc nhà gỗ ở Việt Nam từ xa xưa. Tuy nhiên, mẫu cửa này không còn được sử dụng phổ biến như trước và cũng được tùy chỉnh để phù hợp với hiện nay. Cửa bức bàn được tạo ra với nhiều chất liệu gỗ tự nhiên khác nhau như gỗ lim, gỗ gõ đỏ, gỗ căm xe,… Chúng thường được làm nằm giữa hai cột của một gian nhà.
Ý nghĩa của cửa bức bàn trong cấu trúc nhà gỗ cổ truyền
Sự xuất hiện ban đầu của nó cũng chỉ với mục đích đơn thuần là che chắn, bảo vệ an toàn cho gia chủ. Tuy nhiên theo thời gian, cửa bức bàn dần được cải tiến về mặt thẩm mỹ và mang trong mình những nét bản sắc văn hóa dân tộc. Các chi tiết hoa văn trên cánh cửa càng tinh xảo và cầu kì sẽ càng thể hiện được vị thế của gia chủ. Đồng thời đây cũng là cách thể hiện tính cách, gu thẩm mỹ và quan điểm sống của chủ nhân ngôi nhà.
Cửa bức bàn được thiết kế theo kiểu bậc cấp. Điều này nhằm phân biệt rõ ràng trong nhà với ngoài nhà. Độ cao của bậc cấp sẽ được thiết kế với mức vừa phải, đủ để người đi từ bên ngoài vào bên trong nhà cần cúi đầu để tránh vấp ngã. Ngoài ra việc cúi đầu này được xem là phép lịch sự tối thiểu của khách đối với gia chủ. Nó cũng thể hiện sự tôn kính với bề trên, gia tiên của người nhà. Đây cũng là một nét đẹp văn hóa rất ý nghĩa của người Việt được lưu giữ và truyền lại cho bao đời nay.
2. Các loại cửa bức bàn
Hiện nay ta thường bắt gặp cửa bức bàn với 2 loại phổ biến: cửa pano ghép và cửa thượng song hạ bản.
– Cửa pano ghép: được ghép từ các phần gỗ khác nhau là lá cổ và pano. Trong đó, có 3 khoảng nhỏ là cá cổ nằm ở trên cùng, giữa và phía dưới cùng của tấm cửa. Còn lại 2 khoảng lớn là pano cửa. Ở các mặt của pano có thể để trơn hoặc có chạm khắc hoa văn tinh tế.
– Cửa thượng song hạ bản: phần trên của cánh cửa được đục hở hoặc tạo hình chấn song (thượng song), phía dưới là bản gỗ đặc (hạ bản). Phân loại này thường được sử dụng ở các đình, đền, chùa hoặc miếu thờ ở Việt Nam.
Hiện nay, ngoài 2 loại cửa bức bàn kể trên, có nhiều đơn vị sản xuất cửa gỗ còn thiết kế nhiều mẫu cửa bức bàn khác. Thường là dựa theo sở thích của gia chủ hoặc phù hợp với từng ngôi nhà gỗ.
3. Đặc điểm của cửa bức bàn
Những cánh cửa bức bàn có những đặc điểm riêng biệt để chỉ có thể dùng làm cửa mặt tiền mà không thể dùng làm cửa phòng ngủ đẹp hay cửa thông phòng khác.
Các chi tiết cấu tạo
Trên mỗi bộ cửa thường có nhiều cánh. Số cánh cửa thường là số chẵn (2, 4, 6) tùy thuộc theo diện tích không gian nhà gỗ. Trong đó, bộ cửa bức bàn 04 cánh là phổ biến nhất, 4 cánh này được ghép lại với nhau bằng cối quay, dễ dàng tháo rời.
- Cánh cửa: có 2 loại được nêu trên. Mỗi loại sẽ phù hợp với những kiểu nhà riêng. Trong đó loại cửa ghép sẽ được dùng trong nhà ở. Còn cửa thượng song hạ bản thì thường được sử dụng ở những nơi tôn nghiêm, cũng kính như chùa chiềng
- Cối cửa bức bàn : cửa bức bàn thuộc loại cửa nhà gỗ cổ nên không hề sử dụng bản lề như các loại cửa hiện đại ngày nay. Mà nó sẽ sử dụng cối quay có thể tháo rời, rất thuận tiện cho việc di chuyển. Thêm 1 ưu điểm nữa là cửa sẽ khó bị xệ cánh hay bị xô lệch.
- Khóa cửa: Thời xưa, khóa cửa bức bàn được thiết kế theo dạng then cài và có thanh chốt. Hiện nay chúng đã được thay thế bằng khóa kim loại nhằm đảm bảo tính an toàn cho ngôi nhà.
Hoa văn trên cánh cửa bức bàn
Có những mẫu cửa bức bàn rất cầu kỳ nhưng cũng có những mẫu chỉ để trơn hay chạm nhẹ thể hiện sự giản dị, mộc mạc. Họa tiết thường gặp trên các mẫu cửa bức bàn ngày càng phát triển đa dạng và phong phú hơn. Tuy nhiên, phổ biến và được ưa chuộng hơn cả thì phải kể đến 3 mẫu tiêu biểu dưới đây:
– Họa tiết bức tranh tứ quý “tùng – cúc – trúc – mai”: mỗi loại cây đại diện cho một mùa trong năm. Đây được xem là biểu tượng của sức sống, sự may mắn và tài vượng.
– Họa tiết “đào – lê – thủ – lựu”: mang ý nghĩa trường thọ, sức khỏe dồi dào, gặp nhiều điều may, mọi chuyện đều được tốt lành.
– Họa tiết hoa sen: loài hoa tượng trưng cho sự thuần khiết và thanh cao.
Ngày nay với công nghệ phát triển, máy móc hiện đại ra đời đã có thể tạo ra những công cụ chạm khắc hoặc cắt CNC rất nhanh chóng.
4. Những lưu ý để có một bộ cửa bức bàn đẹp
Nét đẹp của cửa bức bàn sẽ thể hiện rõ trên những yếu tố sau.
Chất lượng gỗ làm cửa
Nên lựa chọn chất liệu gỗ tốt, cứng, có khả năng chống được mối mọc, ít bị cong vênh và chịu được nhiệt độ của thời tiết, điển hình như gỗ lim, căm xe,… Độ cứng cửa gỗ còn giúp cửa chống được mối mọt và có khả năng chịu nhiệt tốt, giúp nó bền bỉ với thời gian. Ngoài ra, những loại gỗ tốt cũng sẽ có màu sắc và đường vân nổi bật, sắc nét.
Ngoài ra, cửa bức bàn mang đậm phong cách truyền thống, chất liệu gỗ cũng nên lựa chọn sao cho phù hợp.
> Xem thêm một sốmẫu cửa gỗ đẹp:
Nên lựa chọn hoa văn được điêu khắc thủ công thay cho máy CNC
Theo như chúng tôi đã nói phía trên về sự xuất hiện của các máy móc CNC. Tuy nhiên, chỉ những đường nét chạm khắc trên cánh cửa được thực hiện bởi những người thợ có tay nghề cao mới toát lên được cái hồn cốt của bức họa. Trong khi đó hoa văn được tạo bằng CNC thoạt nhìn sẽ thấy kém tinh xảo hơn.
5. Địa điểm thi công cửa bức bàn uy tín
Cửa bức bàn là một cấu kiện không thể thiếu trong kết cấu nhà gỗ, nó không chỉ còn có tác dụng che chắn mà còn được coi là bộ mặt của ngôi nhà. Vì vậy, để có được một cánh cửa đẹp, đòi hỏi người thợ phải có tay nghề điêu luyện cũng như kinh nghiệm dày dặn.
Gia chủ đang lo lắng không biết tìm đâu một địa chỉ nhà gỗ chất lượng bởi có quá nhiều cơ sở làm cửa gỗ trên thị trường hiện nay mọc lên. Với hơn 10 năm thiết kế và thi công nhiều sản phẩm đẹp từ gỗ, chúng tôi tự tin không chỉ mang đến cho quý khách hàng những bộ cửa bức bàn đẹp mà còn có những mẫu cửa mặt tiền, phòng đẹp… Hay là những sản phẩm nội thất gỗ đẹp nhất từ tủ bếp gỗ gõ đỏ, bàn ghế ăn gõ đỏ, giường ngủ gỗ gõ đỏ,…. đến những sản phẩm gỗ tự nhiên khác với chất lượng và giá thành tốt tại Tp HCM và toàn quốc.
